Wiele osób stara się za wszelką cenę zmniejszyć poziom cholesterolu. W potocznym rozumieniu cholesterol stał się wrogiem numer jeden naszej diety. Jednak czy słusznie? Co by się stało, gdyby w naszym organizmie zabrakło cholesterolu?
Człowiek do życia potrzebuje cholesterolu, czyli substancji o charakterze lipidowym (tłuszczowym). Produkowany jest przez przede wszystkim przez wątrobę. Ludzki organizm wykorzystuje ten związek do wytwarzania hormonów sterydowych, np.: kortyzonu, estrogenu, testosteronu, jak też witaminy D czy kwasów żółciowych. Ponadto występuje w podstawowej strukturze komórek, czyli błonie komórkowej. Problem pojawia się, gdy poziom cholesterolu we krwi ulega podwyższeniu, co może sprzyjać rozwojowi miażdżycy naczyń krwionośnych. Przyczyna leży w zaburzeniach metabolicznych organizmu i/lub nieprawidłowej diecie. We krwi wyróżnia się cholesterol całkowity oraz trójglicerydy (tłuszcze obojętne). Obecne są również lipoproteiny transportujące cholesterol: HDL – zawiera dużo białek transportujących, a mało cholesterolu oraz LDL – zawartość odwrotna względem HDL.
Zmiana stylu życia
Zgodnie z zaleceniami Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) i Miażdżycowego (EAS) należy zmienić nawyki żywieniowe oraz podjąć aktywność fizyczną, aby poprawić profil lipidowy krwi.
Ruch powinien być dostosowany do możliwości danej osoby i prowadzić w połączeniu z odpowiednią dietą do spadku masy ciała. Modyfikacja żywienia polega na:
• eliminacji kwasów tłuszczowych w formie „trans”- powstających w trakcie utwardzania olei
roślinnych (margaryna, słodycze) lub podczas ich smażenia, a także obecnych w wysoko
przetworzonej żywności „fast food”
• zmniejszeniu spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych występujących w mięsie
(wieprzowina, baranina, wołowina) i pełnotłustych produktach mlecznych
• zwiększeniu spożycia jednonienasyconych kwasów tłuszczowych: oliwa z oliwek, migdały
• zwiększeniu spożycia kwasów omega-3: ryby morskie (3 razy w tygodniu po 100 g), olej
lniany
• eliminacji alkoholu
• wprowadzeniu błonnika: owoce i warzywa
Osoby palące papierosy powinny rozstać się z nałogiem.
W walce z podwyższonym poziomem cholesterolu (hiperlipidemii) lub w profilaktyce podejmowanej u osób z grup ryzyka (cukrzycy, osoby z nadciśnieniem) nieocenione okazują się: kwasy omega-3, wyciąg z czosnku lub karczocha, sterole roślinne, monakolina K, resweratrol.
Kwasy omega-3
Źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych n-3 są ryby morskie, np.: śledź, łosoś, makrela, tuńczyk lub algi i fitoplankton morski, a także zimnotłoczony olej lniany. Najważniejsze z nich to EPA (eikozapentaenowy) oraz DHA (dokozaheksaenowy), które pochodzą od kwasu ALA (alfa-linolenowy) i w niewielkim stopniu są z niego wytwarzane w ludzkim organizmie. Występują w znacznym stężeniu w mózgu, siatkówce oka i jądrach. Związki te wykazują działanie obniżające poziom trójglicerydów, przeciwzakrzepowe, przeciwzapalne, podnoszące odporność, w niektórych wypadkach przeciwnowotworowe. Dawka kwasów omega-3 ustalana jest w zależności od stanu zdrowia. W hiperlipidemii stosuje się od 1 do 3 g na dobę DHA/EPA. Dawka wyższa, maksymalnie 4 g na dobę zlecona może być przez lekarza, a kuracja trwa do 8 tygodni.
Czosnek
Dostępne są połączenia kwasów omega-3 z czosnkiem. Wykazano, że Czosnek pospolity (Allium sativum), ze względu na zawartość allicyny, ma właściwości obniżające poziom cholesterolu całkowitego oraz trójglicerydów. Z kolei ajoen wykazuje się aktywnością przeciwzakrzepową. Zbyt duże ilości czosnku mają niekorzystny wpływ na wątrobę. U osób leczonych środkami obniżającymi krzepliwość krwi stosowanie kwasów omega-3 oraz czosnku wymaga rozwagi.
Karczoch
W celach leczniczych wykorzystuje się części nadziemne, głównie liście lub odrosty po ściętych kwiatostanach Karczocha zwyczajnego (Cynara scolymus). Pozyskany wyciąg zawiera cynarynę, flawonoidy, składniki mineralne. Cynaryna obniża poziom cholesterolu całkowitego oraz trójglicerydów. Ponadto karczoch regeneruje wątrobę i wzmaga wydzielanie żółci.
Sterole roślinne
Występują w błonie komórkowej roślin. Budową przypominają cholesterol. W ścianie jelit konkurują z nim o mechanizmy transportujące, dzięki czemu zmniejszają wchłanianie cholesterolu. Ponadto fitosterole obniżają poziom LDL. Wyróżnia się β-sitosterol, stigmasterol, kempesterol, których bogatym źródłem jest olej rzepakowy, słonecznikowy, sojowy czy oliwa z oliwek. Maksymalnie spożywać można do 3 g dziennie steroli roślinnych. Większe dawki prowadzą do obniżenia we krwi poziomu witaminy E oraz karotenoidów, czyli prekursorów witaminy A. Przy długotrwałym stosowaniu zaleca się spożywanie warzyw i owoców bogatych w te witaminy.
Monakolina K
Pozyskiwana jest z czerwonego ryżu (Oryza sativa), poddanego fermentacji grzybami Monascuc purpureus. Związek ten to naturalna statyna, co oznacza, że tak jak syntetyczna grupa tych substancji, obniża poziom cholesterolu całkowitego oraz LDL. Dobową dawkę ustalono na poziomie 10 mg, którą najlepiej przyjmować wieczorem. Działania niepożądane występują w mniejszym stopniu niż w przypadku chemicznie pozyskiwanych statyn. Niemniej jednak drożdże w trakcie fermentacji wytwarzają cytryninę, toksyczną dla nerek. Prawo Unii Europejskiej chroni pacjentów, określając bezpieczną dobową dawkę tej substancji.
Bogactwo natury
Działanie obniżające poziom cholesterolu przypisuje się licznym surowcom naturalnym. Informacje na temat wielu z nich, np.: ostropestu plamistego czy resweratrolu z winogron czerwonych można znaleźć w pozostałych poradach farmaceuty. Nie zależnie od tego, który preparat będzie stosowany, potrzebna jest systematyczność i dłuższy okres kuracji.
Bergamota – naturalne rozwiązanie
W walce z hipercholesterolemią naszym sojusznikiem może być więc sama natura. Naukowcy odkryli, że bergamota (Citrus bergamia Risso), roślina cytrusowa rosnąca na południu Półwyspu Apenińskiego, ma właściwości zdrowotne. Już wcześniej była stosowana m.in. przy produkcji perfum, a niedawno okazało się, że wyciąg z tej włoskiej pomarańczy ma pozytywny wpływ na gospodarkę lipidową organizmu, a więc i na poziom cholesterolu. Standaryzowana kompozycja polifenoli z bergamoty (BPF)redukuje poziom glukozy7 oraz tzw. „złego” cholesterolu LDL (powoduje zmiany miażdżycowe, ogranicza przepływ krwi) nawet o 40% – to najlepszy wynik, spośród wszystkich przebadanych naukowo substancji naturalnych. Jednocześnie znacząco zwiększa ilość „dobrego” cholesterolu HDL (który zapobiega miażdżycy, działa ochronnie) w organizmie. Działanie bergamoty docenili także polscy specjaliści z Sekcji Farmakoterapii Sercowo-Naczyniowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, umieszczając ją w nowych wytycznych odnoszących się do przeciwdziałania zbyt wysokiemu stężeniu cholesterolu.
Źródło:
https://portalemedyczne.pl/index.php/nowosc-w-zaleceniach-w-walce-z-cholesterolem
Kardiologia Polska: Wytyczne ESC/EAS dotyczące postępowania w dyslipidemiach, 2011, tom 69, suplement IV
E. Materac, Z. Marczyński, K. H. Bodek: Rola kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w organizmie człowieka, Bromatologia i Chemia toksykologiczna, 2013, 2, 225 – 233
A. Nowak: Fitosterole w codziennej diecie, Postępy Fitoterapii 2011, 01, 48-51
L. Samochowiec: Kompendium ziołolecznictwa, 2002, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner Wrocław, 163- 165, 172-174, 309
http://zapytaj-farmaceute.blogspot.com/2015/05/na-cholesterol-monakolina-k.html
Zdjęcia:
http://www.dhakatribune.com/wellness/2013/jul/13/five-ways-lower-your-cholesterol
http://www.filozofiazdrowia.com/niezbedne-nienasycone-kwasy-tluszczowe-omega3/
Tabela:
http://www.sccs.pl/?act=324